NLD Nonverbal Learning Disabilities

Tips bij rekenen:

• Visualiseer de bewerkingstekens. Daar wordt mee bedoeld dat je elk teken een kleur geeft. Bijvoorbeeld +of – of : of x . Voer dit geleidelijk in vanaf de eerste rekenles en streef ernaar dat de leerling dit uiteindelijk zelfstandig en automatisch doet; ook bij huiswerk.
• Bied getalbeelden altijd op dezelfde manier aan. Begin niet met het leren tellen en rekenen aan de hand van allerlei realistische rekenmethodes met verschillende rekenmaterialen zoals rekenstaafjes, blokjes, enz.
• Besef dat de leerling meer baat heeft bij het leren rekenen door gebruik te maken van de naakte cijfers en koppel dit aan één en hetzelfde getalbeeld. Zorg er ook voor dat het aan te leren getal altijd deel uitmaakt van het geheel. Koppel het getalbeeld aan de getallenlijn of laat werken met een telraam.
• Om de leerling wegwijs te maken in de honderdtallen, tientallen, eenheden, enz. kun je gebruik maken van positieschema’s.(D,H,T,E,t,h,d) Besef dat deze leerlingen meer dan de anderen dergelijke tabellen nodig hebben, maar ook meer moeite hebben om er mee te leren werken.
• Als het hoofdrekenen niet lukt, steek dan geen overbodige energie in remediëren en eindeloos inoefenen, maar leer de leerling werken met een rekenmachine.
• Leren (automatiseren) van tafels van vermenigvuldiging kan sterk vertraagd zijn of helemaal niet lukken. Geef deze kinderen een tafelkaart.
• Laat eventueel werken in een schrift met ruitjes van 1 bij 1 cm. Gewone commerciaalruitjes zijn te klein.
• Een honderdveld of een abacus werkt niet voor deze kinderen. Door het gebrekkig ruimtelijk inzicht van deze kinderen scheppen ze juist verwarring.
• Laat het kind regelmatig uitleggen hoe het de sommen oplost. Door middel van taal wordt het kind gedwongen na te denken over de rekenhandeling.

Tips bij schrijven, lezen en taal:

• Vergroot in het begin de schrijflijnen zodat de leerling, die het moeilijk heeft om zich te oriënteren op het blad en daar bovenop ook motorisch zwakker is, ruimte heeft om de schrijfbewegingen te oefenen.
• Bij het oefenen van de schrijfpatronen, je kunt beter eerst 3 x een patroon laten schrijven, dan de motivatie weg te nemen door een blad met 40 x een schrijfpatroon aan te bieden.
• Gebruik de computer in plaats van veel schrijven.
• Overschrijven van het bord is een zware opgave! Deze kinderen hebben immers een visueel-ruimtelijk probleem. Op het bord kijken en de goede plek op hun blaadje terugvinden is een moeilijke klus. Huiswerk in de agenda invullen levert dezelfde problemen op.
• Begrijpend lezen kan problemen opleveren. De reproducerende vragen hoeven geen probleem te zijn, maar “tussen de regels doorlezen” is vaak wel een probleem.
• Taalbeschouwing levert problemen op; impliciete regels die andere kinderen “automatisch” aanleren, zijn voor deze kinderen niet altijd duidelijk. Ook de verschillende benamingen voor dezelfde woorden is lastig voor hen (denk bijvoorbeeld aan een “doe-woord” dat later ineens “werkwoord” gaat heten).
• Bepaalde spelling onderdelen (denk aan verdubbelingsregel, klinkerdief, verlengingsregel) kunnen meer moeilijkheden opleveren dan bij andere kinderen. Deze kinderen hebben immers een automatiseringsprobleem, waardoor de regels moeilijker beklijven.

Tips bij topografie:

Kinderen met NLD hebben visueel-ruimtelijke problemen. Bij topografie kunnen problemen ontstaan, omdat ruimtelijke ordening en ruimtelijke oriëntatie een grote rol speelt bij dit vak. Door rekening te houden met een aantal punten kun je het kind ondersteunen:

• Zorg voor eenduidigheid. Leert het kind op de pc, toets dan ook op de pc. Leert het kind vanaf papier, toets dan ook vanaf papier.
• Gebruik zoveel mogelijk dezelfde kaart. Vaak staat er een kaart in het boek, hangt er een andere kaart voor de klas, krijgen de kinderen weer een andere mee om te leren, enz. Omdat de kleuren op die kaart vaak anders zijn, of het gebied net wat anders is, raakt het kind extra in de war. Gebruik dus liever één kaart.
• Kinderen vullen vaak zelf de kaarten in tijdens de les, door nummers op de goede plek op hun kaartje in te vullen. Voor kinderen met NLD is dit vrijwel onmogelijk foutloos te doen. Geef ze ter ondersteuning een ingevulde kaart.
• Het is raadzaam de plaatsen vast rood te kleuren, de rivieren blauw, enz. Geef het te leren gebied een zacht achtergrondkleurtje, zodat het goed afsteekt tegen de achtergrond.
• Belangrijk uitgangspunt bij het leren van topografie moet het deel/geheel-concept zijn: een plaats maakt deel uit van een provincie, iedere provincie is een deel van een land, enz. Kinderen met NLD hebben namelijk moeite met dit deel/geheel-concept.
• Een kind met NLD kan meestal niet volledig vertrouwen op zijn ruimtelijk geheugen. Je kunt talige ondersteuning bieden door te benoemen wat je ziet. Dit stuk lijkt op een laars, deze plaats ligt aan zee, enz. Door de vormen te benoemen, maak je gebruik van hun sterk associatieve geheugen. Hierdoor kunnen ze de namen beter onthouden.
• Leer de topografie per cluster: Leer bijvoorbeeld eerst alle plaatsen, dan alle rivieren, dan de landstreken. Bespreek goed de symbolen die ervoor staan. Pas als het kind een cluster goed kent, ga je naar het volgende cluster. Als het kind alle clusters goed kent, ga je de clusters  pas door elkaar vragen.
• Gebruik ezelsbruggetjes zoals TV-TAS voor Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog.
• Leer een “kijkstrategie” aan. Laat het kind een vaste volgorde van zoeken gebruiken. Bijvoorbeeld van links naar rechts en van boven naar beneden, zoals bij lezen.
• Beperk het leren van topografie eventueel tot het hoognodige.

Ondersteuning sociale ontwikkeling:

• Hiervoor is het belangrijk dat er een vertrouwenspersoon wordt gezocht die hem of haar de sociale regels uitlegt. Dit kan het beste gebeuren a.d.h.v. waargebeurde situaties. Dit vraagt van de vertrouwenspersoon een gerichte observatie.
• Kinderen met NLD krijgen nog al eens ruzie tijdens spelletjes op de speelplaats en worden dan van oneerlijkheid beticht. Een deel van het probleem is dat andere kinderen spelregels weinig expliciet afspreken en ook nogal eens veranderen. Dit is voor een kind met NLD niet te volgen. Je zult dit als leerkracht regelmatig moeten uitleggen.
• Net als kinderen met autisme, begrijpen kinderen met NLD de taal vaak letterlijk. Ook horen zij niet de nuances.  Als het kind iets omgooit en jij zegt geïrriteerd “Dat heb je fraai gedaan.”  dan zal deze boodschap niet goed overkomen.
• Plagerige humor zullen deze kinderen ook niet begrijpen: “Jij wil zeker geen snoepje.” terwijl je heus wel van plan was er één te geven, zal dus niet leiden tot een lachend kind.
• Kinderen met NLD kunnen heel breedsprakig zijn. Met heel veel oefenen kun je ze leren meer to the point te vertellen. Vertel korte verhalen en vraag het kind wat hij denkt dat het belangrijkst is. Vraag ook waarom het dit denkt. Oefen dit regelmatig.
• Deze kinderen hebben vaak weinig vriendjes. Vaak zijn het jongere kinderen. Als het kind niet goed in de groep ligt, kun je als leerkracht misschien een gesprek met de klas hebben over “anders zijn.” Door kinderen te laten nadenken over het feit of anders zijn goed of slecht is, kan er een andere sfeer ontstaan.

Huiswerk:

• Voor kinderen met NLD is een tas inpakken een hele klus. Huiswerk van en naar school krijgen ook.
• Het beheren van hun agenda kost erg veel moeite. Daar hebben deze kinderen veel hulp bij nodig.
• Voor het leren van woordjes enz. is een overhoorprogramma met stem heel handig voor deze kinderen. Bijvoorbeeld WRTS.
• Bij het maken van een planning hebben deze kinderen meer hulp nodig dan andere kinderen.

De overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs

• Voor een korte “checklist” kun je het artikel downloaden. Klik op de link: Overgang basisonderwijs- VO. Deze lijst wordt ook bij kinderen met autisme gebruikt.

Na de basisschool:

Tenslotte: Uit onderzoek in Nederland en België blijkt dat kinderen met NLD in alle onderwijsniveaus hun weg vinden. Je vindt deze kinderen dus in het Praktijkonderwijs, maar ook op HAVO en VWO. Later volgen nog vele andere opleidingen. Wel is het zo, dat ze vrijwel allemaal tegen de volgende moeilijkheden aanlopen:

• De theorie gaat goed, de praktijk gaat moeizamer.
• Het tempo en de concentratie blijven een struikelblok.
• De tijdsdruk om taken af te krijgen is hoog: door het trage werktempo is werk vaak niet af.
• Het organisatorische deel zorgt voor problemen: boeken worden vergeten, verslagen zijn onoverzichtelijk.
• Het vak wiskunde is vaak een probleem.
• Stages verlopen aanvankelijk zeer moeilijk, omdat er veel verschillende dingen in één keer worden verwacht. Iemand met NLD “raakt dan de weg kwijt.”

Met bovenstaande tips en ideeën kun je als leerkracht misschien een aantal van de moeilijkheden verminderen of uit de weg ruimen.

Meer lezen over NLD? In mijn boeken vind je een hoofdstuk geschreven over NLD.